سانجھ:ساڈی جیب چ محبتاں دے سِکّے

PFP exclusive-Travel Story Ramkot 

تحریر و آواز : سدرہ عتیق خان

دسو جی ہنڑ کی لکھیے ۔۔۔۔۔۔۔۔۔
بڑے دناں توں کم کار کردیاں، اٹھدیاں بہندیاں ایہہ بول میرے نال نال نیں،   جیویں من اٹک گیا ایہہ ایہناں بولاں تے ۔۔۔۔  اج سوچیا چلو ونڈ لئیے ایہہ محبتاں دے سکے تے لکھ لئیے اپنڑی زندگی دا بہترین سفر ۔۔۔۔۔۔
پہلی گل ایہہ کہ ایس سادہ جئی ٹریول سٹوری دا نام سانجھ کیوں ۔۔۔ ایس لئی کہ ایہہ ساڈا ماں پُتر دا مشترکہ شوق اے، سانجھ اے ۔۔۔۔
دوسرا ایہہ پنجابی اچ کیوں ۔۔۔ تے اوہ ایس لئی کہ میری زندگی دی ترجیحات وچ سب توں پہلے میرے بچے،  میرا شوق،  میری ماں بولی تے فیر ایہہ لکھنا پڑھنا ۔۔۔ ایہہ سب دا اک ساتھ اکٹھ،  سب دی سانجھ ایس سفر نامے دی صورت ۔۔۔

رام کوٹ ۔۔۔ ایہہ نام بڑے دناں توں میرے راہواں تے میرے ساہواں اچ ڈول رہیا سی پر جانڑ دا کوئی وسیلہ نہیں سی بنڑدا پیا۔ میرے تقریباً سب دوست،  ساتھی بارہا چکر لا آے،  کئی وار مینوں نال لے جانڑ دی آفر وی کیتی کدی میں مصروف،  کدی چھٹی نئیں،  کدی گھر بار دے رولے مطلب ایہہ سفر نصیب اچ نئیں سی ۔۔۔

 میرا چہیتا لہوری گینگ ایک شاندار ٹرپ کر آیا جیہدے رائٹ اپ مختلف پلیٹ فارمز توں پبلش وی ہوے تے اوہدی اینورسری پوسٹس اجے تائیں دل ساڑدیاں نیں۔۔۔ پر رب نے ایہہ سفر میرے حصے اینا خوبصورت لکھیا ہوے گا ایہدا مینوں اندازہ نئیں سی۔
ویسے تے اسی ماں پُتر پتا نہں کِنے پلان نال بنڑا چکے آں پر کدی اوہ مصروف کدی میں الجھی ہوئی کم کار،  ایونٹس،  فیملی سب کردے کراندیاں ساڈا نال ٹرپ کرنا رہ ای جاندا اے ۔
سال 2019 دا گرینڈ بلتستان ٹرپ وی میں ایہدے آسرے پلان کیتا سی جدوں کہ ایہہ اپنڑا گروپ ٹور وی کر آیا سی لیکن فیر وی اماں نال پلان ڈن سی ۔۔۔ 
کچھ ایمرجنسی سچوایشن تے میرا بچہ مینوں جوائن نئیں کر سکیا۔۔۔

پچھلے دناں میرپور وزٹ دے دوران ساڈا لازمی ٹارگٹ رام کورٹ فورٹ سی ۔ ویسے تے ساہنوں گھروں ای ویہل نئیں سی پر اک دوپہر میرے پُتر نے کیہا “چلو اماں رام کوٹ چلیں ” پہلے تے میں کیہا پتر جانڑا سی تے ٹائم نال کہندا ہنڑے شام پے جانڑی ۔۔۔ پتر وی میرا ای اے ۔۔۔ “نہیں ابھی چلو” ویسے تے ارادہ اے سی جس دن گئے دو، چار دوست وی بلا لواں گے ۔۔۔۔۔۔۔۔خیر اسی دونوں ماں پتر منگلا واٹر سپورٹس کلب پہنچے جتھے ساہنوں اپنی واری دا انتظار کرن دا کیہا گیا ۔۔۔۔ مزے دی گل ۔۔۔ جیہڑی میرے کاکے نوں وی نئیں پتا سی ۔۔۔  کہ اماں نوں ہائیڈرو فوبیا اے ۔۔۔ میں بوٹنگ تو ہر حد تک گریز کردی آں ۔۔۔ پر رام کوٹ جانڑ دا ہور راستہ وی نئیں۔۔ البتہ پیرا سیلنگ دا شوق اے جیہڑا اجے تائیں شوق ای اے پر مینوں لگدا اے پیرا گلائیڈنگ یا پیرا سیلنگ دا شوق ای مینوں weight reduction تے لا سکدا اے ورنہ ویسے تے اماں نوں ہوش نئیں آنڑی ۔۔۔

ہنڑ کسی وی پریشانی اچ ساہنوں اپنے توں زیادہ اپنے پیاریاں دی فکر ہوندی اے ۔۔۔ میں اکثر کہندی آں شکر اے میرے بچے یا میاں نال نئیں ہوندے سفر اچ آپ تے میں گزارا کر لینی آں پر اوہناں نوں مشکل اچ نئیں ویکھ سکدی۔
خیر ایتھے ہنڑ کشتی لئی انتظار کردیاں میں کیہا  ایہہ نہیں ہو سکدا تو میرے نال نا جائیں میں کلی ای چلی جاواں ۔۔۔۔ وقاص!  ” اماں کیسی باتیں کرتی ہو ایسا ہو سکتا ہے کیا کہ میں آپکو اکیلے بھیج دوں” 
لے لو سواد ۔۔۔ پھس گئے آں ۔۔۔ ناں میں اوہنوں روک سکدی نا حوصلہ اوہنوں نال لے جانڑ دا۔۔۔ کی کرئیے ۔۔۔ ہنڑ رب سوہنے دے حوالے ۔۔۔
خیر جدوں تک ساڈی واری آئی میں اپنڑے آپ نوں کافی تسلیاں دے چکی سی ۔۔۔ نال اپنے پہرے دار دے حالات وی کہ ایہہ مینوں کلیاں تے جانڑ نئیں دینڑا ۔۔۔ ہنڑ بھگتو ۔۔۔ لوو سواد پتر نال لیانڑ دا ۔۔۔
خیر سفر شروع ہویا پر نئیں ، حالات میرے اینے وی ماڑے  نئیں رہے انفیکٹ زندگی دی واحد بوٹنگ جیہڑی میں انجواے کیتی ۔۔۔

قلعے دا منظر دور توں وی بوہت حسین اے ۔۔۔ تاحد نظر پانی تے وچ جزیرے اچ پہاڑی دی چوٹی تے براجمان پوری آب وتاب دے نال کھڑا ۔۔۔ قلعہ رام کوٹ !!!
بوٹ رائیڈ ختم ہوئی تے اسی پیری پیری ۔۔۔ پہاڑی دی  کھڑی چڑھائی تے سیڑھیاں مددگار ہونڑ دی بجاے کوفت محسوس ہوندیاں نیں ۔۔ قلعے تے آل دوالے دے منظر کیمرے اچ قید کردیاں گلاں باتاں کردے اسی قلعے تک پوہنچ گئے اجے شام پین نوں کُج ویلا باقی سی تے ساڈے علاوہ اوتھے صرف اک گروپ موجود سی ۔۔ حالات تے بوہت آئیڈیل سی اوتھے ٹائم گزارن دے مگر مینوں ٹینشن مغرب توں پہلاں واپسی دی سی ۔۔۔۔
بوہت حسین جگہ سی بالکل کوئی خواب دی طراں ۔۔۔ قلعے دا مرکزی دروازہ، دالان،  تالاب،  کمرے،  چاردیواری،  چوکیاں،  کنگرے تے مینارے سب بوہت بہتر حالت اچ نیں ۔۔۔ عمارت بظاہر کھنڈر ہو چکی۔۔۔۔   پر ساہنوں تے ایہناں کھنڈرا وچ وی سب اونج ای وسدا نظر آندا اے بھاویں او رام کوٹ ہووے یا ٹلہ جوگیاں ایہہ لوکاں لئی اجڑے کھنڈر ہونڑ گے پر ساڈے جئے مسافراں،  جوگیاں لئی تے ایہہ اوسے طراں آباد نیں جیہڑے ساہنوں ویلکم کردے نیں،  ساہنوں کہانڑیاں سناندے نیں، ساڈے اندر نوں زبان دیندے نیں، الفاظ دے موتی عطا کردے نیں تے ساہنوں مالا مال کر کے موڑدے نیں ۔۔۔ تے لوکی کہندے نیں کتھے خجل ہونڑ ٹُر پیندے او۔۔۔
پورے قلعے دا چکر لایا،  تصویراں بنڑایاں سارے انفارمیشن بورڈز دیاں تصویراں لئیاں ۔۔۔۔۔ تے میرے کاکے جس طراں کندھاں تے چڑھ کے اپنڑی فوٹو گرافی دے ٹیلنٹ نوں جگایا تے میرے رج کے ساہ سُکائے ۔۔۔۔ 
ایہہ اپنڑے گروپ نال ای جاوے میرے نال ایہہ کُج روز روز تے میرے کول وی برداشت نئیں ہونڑا ۔۔۔۔
ہنڑ کُج گل رام کوٹ بارے ۔۔۔۔
قلعہ رام کوٹ آزاد کشمیر دا منگلا جھیل اچ گھریا ہویا ایک  قلعہ جو ڈھنگروٹ دے قریب اے۔
قلعہ رام کوٹ جہلم تے  پونچھ دریاواں دے سنگم تےاک اوچی پہاڑی تے قائم اے،جو تین اطراف توں دریاواں اچ گھریا اے۔ منفرد طرزِ تعمیر دی وجہ توں رام کوٹ قلعہ کشمیر اچ تعمیر کیتے گئے باقی قلعیاں نالوں کافی مختلف اے۔ منگلا تے  مظفرآباد قلعیاں توں ملدے جلدے طرزِ تعمیر والا ایہہ قلعہ شاید اوسے دور اچ تعمیر کیتا گیا ۔
منگلا ڈیم تے واٹر اسپورٹس کلب دے راستے کشتی دے ذریعے، 20  منٹ دے سفر دے بعدجھیل دے شمالی حصے وچ اک پہاڑی دی چوٹی تے اک عظیم الشان قلعہ دکھائی دیندا اے۔ قلعے دا زیادہ تر حصہ کھنڈر اچ تبدیل ہو گیا اے، لیکن اجے وی ماضی دی شان و شوکت دیاں چند علامتاں اجے وی باقی نیں۔
مرکزی راستہ، جیہنوں بہترین حکمتِ عملی دے تحت ہر زاویئے تے فائرنگ لئی چوکیاں دے نال بنایا گیا اے۔ ایہہ قلعہ بند حصے اچ جانڑ تے باہر آنڑ دا  واحد راستہ اے۔ فصیلاں دے نال ڈھلوان یقیناً توپاں نوں پوزیشن اچ لان دے لئی استعمال ہوندیاں ہونڑ گیاں ۔ ایہہ قلعہ انیسویں صدی اچ کشمیر دےے ڈوگرا مہاراجا کے زیرِ تسلط وی ریہا اے ۔ ایہدی تاریخ بارے جو معلومات دستیاب نیں اوہناں دے مطابق
  گکھڑ شاہ دی چودہ نسلاں 1002توں  1765 ساڑھے سات سو سال توں زیادہ عرصہ، خطہ پوٹھوار دریائے اٹک توں لیکر  دریائے جہلم تک حکمران رہیاں نیں ۔ قلعہ تھر والہ چھ صدیاں تک گھکھڑاں دا  دارالحکومت رہیا ۔ قلعہ تضلو ضلع میر پور سلطان میرا خان نے سولہویں صدی عیسوی اچ تعمیر کیتا۔ ایہہ قلعہ اک قدیم ہندو شیو مندر دے اوپر تعمیر کیتا گیا اے، لیکن ایس دی موجودہ حالت نوں ویکھدیاں  ایس گل تے شک کرنا مشکل اے کہ ایہہ سولہویں صدی دی تعمیر اے۔
پانی دے تالاباں  بارے  مؤرخین ایہہ اندازہ لانڑ اچ ناکام رہے نیں کہ آخر ایس نسبتاً چھوٹے قلعے اچ اینے بڑے تالاب کیوں بنڑاے گئے ۔
میں قلعے اچ بوہت تھوڑا وقت گزاریا بس فارمیلٹی پوری کیتی ۔۔ کچھ دن پہلے اک دوست نے رام کوٹ جانڑ دی گل کیتی سی، پلان بنڑایا سی ایس لئی میں ایہہ وزٹ تھوڑا ادھورا چھڈیا نال ای ایہہ رائٹ اپ وی چھڈ رہی آں ۔۔۔۔اوس ویلے لئی جدوں اسی سارے فیر رل کے جاواں گے ۔۔۔ باوجود ایس دے کہ ایہہ وزٹ میرے لئی بوہت معنی رکھدا اے پر میرے بول وی میرے لئی معنی رکھدے نیں ایس لئی میں اپنڑا وعدہ رکھ رہی کے دوستاں نال وی جاواں گے ۔۔۔
“سچے محرماں دے نال لئیاں ساہواں وی ۔۔۔
گُڑ، شہد، گلقند نالوں مِٹھیاں ۔۔۔۔ “